سدیم خون یک ماده حیاتی برای ارگان‌های اصلی بدن محسوب می‌شود. سدیم و پتاسیم در خون برای حفظ سطح الکترولیت در بدن انسان ضروری است. در واقع وجود داشتن مقدار نرمال و عادی سدیم و پتاسیم در خون انسان باعث عملکرد درست اعصاب و ماهیچه‌های بدن می‌شود. اگر درباره اینکه سدیم و پتاسیم خون در بدن چیست کنجکاو هستید می‌توانید این مقاله از ژن من را بخوانید.
آزمایش سدیم خون چیست؟
آزمایش سدیم خون یک آزمایش معمولی است که به پزشک کمک می‌کند تا بتواند سطح سدیم در خون را تشخیص دهد. سدیم در تمامی مایعات بدن مانند خون وجود دارد. چیزی که در مورد وجود داشتن بیشتر یا کمتر سدیم در خون نگران‌کننده است میزان غلظت وجود داشتن سدیم در خون است. زیاد بودن سدیم و پتاسیم در خون موجب به وجود آمدن بیماری‌هایی مانند فشار خون می‌شود. همچنین بالا یا پایین بودن فشار خون موجب بوجود آمدن بیماری‌های کلیوی و قلبی نیز می‌شود.
سدیم برای عملکرد طبیعی اعصاب و عضله‌ها ضروری است. اگر میزان سدیم و پتاسیم در خون زیاد باشد، مقدار اضافی آن از طریق عرق کردن، ادرار و مدفوع دفع می‌شود.
چرا آزمایش سدیم انجام دهیم؟
سدیم مانند الکترولیت در بدن عمل می‌کند. با تغییرات غلظت آن در داخل و بیرون غشای سلول جهت جریان حرکت مایعات در سلول را مشخص می‌کنند. تغذیه سلول‌ها به وسیله ورود و خروج مایعات در بدن انجام می‌شود، که اگر میزان غلظت سدیم در خون غیر طبیعی باشد سلول‌ها به خوبی تغذیه نمی‌شوند. اگر تعادل سدیم در خون به‌هم بخورد، ماهیچه‌ها، سلول‌های عصبی، سلول‌های مغزی و بقیه سلول‌ها دچار اختلال عملکرد می‌شوند. اگر پزشک علائم کاهش یا افزایش غیرطبیعی سدیم خون را تشخیص دهد، انجام آزمایش سدیم را تجویز می‌کند.
همچنین یک آزمایش کلی‌تر به نام آزمایش پانل متابولیک پایه وجود دارد که ممکن است پزشک انجام آن را پیش از عمل جراحی تجویز کند.
شیوه آماده شدن برای انجام دادن آزمایش سدیم
انجام دادن آزمایش سدیم نیاز به ناشتا بودن ندارد، ولی اگر می‌خواهید آزمایش دیگری نیز انجام دهید باید به مدت 8 الی 12 ساعت ناشتا باشید. اگر دارویی مصرف می‌کنید قبل از انجام آزمایش با پزشک صحبت کنید تا اگر نیاز بود مصرف دارو را قطع کنید.
میزان سدیم خون به چه صورت درجه بندی می‌شود؟
سطح نرمال خون در بدن انسان باید حدود 135 تا 145 باشد. اگر مقدار سدیم خون در آزمایش خون کمتر از 121 یا بیشتر از 158 باشد میزان سدیم فرد بحرانی محسوب می‌شود. دقت کنید که این اعداد در نوزادان، اطفال، کودکان و بزرگسالان ممکن است به مقدار ناچیزی متفاوت باشد، اما این موضوع تغییری در اصل موضوع ایجاد نمی‌کند.
شیوه تفسیر آزمایش سدیم چگونه است؟
تفسیر آزمایش سطح سدیم باید توسط پزشک انجام شود، اما اگر شما بابت غلظت سدیم در خون‌تان نگرانی دارید باید بگوییم که اعداد بین 135 تا 145 اعداد نرمال در آزمایش سدیم هستند و جای هیچ نگرانی وجود ندارد. زمانی که سطح غلظت سدیم کمتر از 121 باشد اصطلاحا می‌گویند فرد هیپوناترمی شده و اگر بیشتر از 158 باشد فرد هیپرناترمی شده است.
دلیل بالا بودن سدیم خون چیست؟
سدیم بر فعالیت سلول‌ها و عملکرد بدن تاثیر زیادی دارد و تنظیم آب بدن بر عهده سدیم موجود در خون است. علت بالا بودن سدیم در خون می‌تواند بیماری‌های زیر باشد.
بیماری‌های کلیوی: در بیماری‌های کلیوی علائمی مانند تورم، احساس درد، خستگی، عفونت و نفس‌تنگی وجود دارد.
هیپرآلدسترونیسم: علائم این بیماری خستگی و ضعف، مورمور شدن دست و پا، گرفتگی عضلات، اختلال بینایی و افزایش فشار خون می‌باشد.
سندرم کوشینگ: علائم سندرم کوشینگ خستگی و ضعف عضلات بدن، افزایش وزن و چاقی، تکرر ادرار، پوکی استخوان و … اشاره کرد.
عوارض بالا بودن میزان سدیم در خون
بالا بودن سدیم در خون می‌تواند خطرناک باشد، اما به طور معمول علائم زیادی از خود نشان نمی‌دهد و فرد نمی‌تواند متوجه این موضوع شود. البته علائم زیر ممکن است در فردی که سدیم خون در آن بالاست وجود داشته باشد که باید سریعا به پزشک مراجعه کنید و از سلامتی خود مطمئن شوید.
- احساس تشنگی بیش از حد و رفع نشدن آن
- خستگی مفرط و احساس گیجی و خواب آلودگی
- اسپاسم و گرفتگی عضلات بیشتر می‌شود.
- خطر ابتلا به سنگ کلیه افزایش می‌یابد.
دلیل پایین بودن سدیم خون چیست؟
دلایل زیادی برای کاهش غلظت سدیم خون وجود دارد. اگر بدن شما آب و الکترولیت زیادی را دفع کند ممکن است میزان سدیم خون شما خیلی پایین بیاید.
مهم‌ترین دلایلی که ممکن است باعث کاهش فشار خون شود دلایل زیر می‌باشد.
- نارسایی کلیه یا مشلات کلیوی دیگر
- اختلال در کبد
- بیماری‌های قلبی مثل نارسایی احتقانی قلب
- کم کاری تیروئید
- دیابت بی مزه
- مشکلات غده آدرنال مانند بیماری آدیسون( در بیماری آدینسون غده فوق کلیوی شما نمی‌تواند به خوبی بین میزان آب، سدیم و پتاسیم تعادل ایجاد کند.)
- مصرف بیش از اندازه آب در هنگام ورزش کردن
- مصرف داروی دیورتیک
- اسهال و استفراغ شدید
- تاثیر بعضی داروها مانند داروهای افسردگی و مسکن‌ها
عوارض پایین بودن سدیم در خون چیست؟
پایین بودن سدیم در خون و بدن موجب بروز علائمی در بدن می‌شود. علائم زیر از مواردی است که اگر در بدن‌تان مشاهده کردید بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
- تشنج و کما
- سردردهای متعدد
- اسپاسم و گرفتگی عضلات
- تحریک‌پذیری و احساس بی‌قراری
- کاهش انرژی و احساس خستگی و ضعف مداوم
- نارسایی مزمن کلیه
- بیماری آدیسون که علائم آن شامل کاهش وزن، کاهش اشتها، میل به مصرف نمک، افسردگی و ریزش مو و …
علائم بیماری هایپرناترمی چیست؟
بیماری هایپرناترمی یک بیماری است که بیشتر منشا عصبی دارد. در این بیماری بدلیل کوچک شدن سلول‌های مغز که در نتیجه جابجایی مایع داخل سلولی به خارج از سلول ایجاد می‌شود. این بیماری علائم زیر را می‌تواند به همراه داشته باشد.
- تهوع
- استفراغ
- بی‌قراری
- ضعف عضلانی
- گیجی و خواب آلودگی
- تشنج
- نقایص عصبی کانونی و کما
براساس اطلاعاتی که در سایت Healthline آمده است بیماری هایپرناترمی و تشخیص آن هایپرناترمی اغلب از طریق آزمایش خون تشخیص داده می‌شود. همچنین از طریق آزمایش ادرار می‌توان برای شناسایی سطوح بالای سدیم همراه با غلظت ادرار استفاده کرد و برای درمان سریع آن تعادل مایعات بدن یک روش مهم است.
نتیجه گیری
سدیم در خون و بدن نقشی بسیار حیاتی دارد. وجود سدیم نرمال در خون موجب فعالیت طبیعی ارگان‌ها و عضلات بدن می‌شود.
